Cây Thuốc Nam: Bố Chính Sâm

 Tên khoa học: Abelmoschus sagittifolius (Kurz) Merr.

Họ: Bông (Malvaceae)

Tên gọi khác: Sâm thổ hào, sâm báo, cây cơm nếp, co lươm thuốc (Tày),...

Mô tả:

• Thân: Thảo, sống lâu năm, cao 30-50cm.
• Lá: Hình mũi mác hoặc hình tim, mép có răng cưa, mặt trên nhẵn, mặt dưới có lông.
• Hoa: Đơn độc, mọc ở kẽ lá, màu hồng hoặc đỏ nhạt.
• Quả: Hình trứng, chứa nhiều hạt nhỏ.
• Rễ củ: Hình trụ, dài 10-20cm, đường kính 1-2cm, vỏ ngoài màu nâu nhạt, thịt củ màu trắng.

Phân bố:

Cây bố chính sâm mọc hoang và được trồng ở nhiều nơi trên thế giới, bao gồm Việt Nam, Trung Quốc, Ấn Độ, Thái Lan,... Ở Việt Nam, cây thường mọc ở vùng đồi núi thấp, trung du và đồng bằng.

Bộ phận dùng:

Bộ phận dùng làm thuốc chủ yếu là rễ củ.

Thu hái và chế biến:

Rễ củ được thu hoạch vào mùa thu hoặc mùa đông, khi cây đã tàn lá. Sau khi đào lên, rễ củ được rửa sạch, cắt bỏ rễ con, phơi hoặc sấy khô.

Thành phần hóa học:

Rễ củ bố chính sâm chứa nhiều hoạt chất quan trọng, bao gồm:

• Polysaccharide: Abelmoschus polysaccharide (APS)
• Flavonoid: Gossypetin, quercetin,...
• Acid amin: Alanine, leucine, valine,...
• Khoáng chất: Canxi, kali, magie,...

Tác dụng dược lý:

• Bổ khí, ích huyết: Bố chính sâm giúp tăng cường sức đề kháng, giảm mệt mỏi, cải thiện tuần hoàn máu.
• Tăng cường chức năng gan: Bố chính sâm có tác dụng bảo vệ tế bào gan, tăng cường chức năng giải độc gan.
• Chống oxy hóa: Các hoạt chất trong bố chính sâm có khả năng trung hòa các gốc tự do, ngăn ngừa tổn thương tế bào.
• Chống viêm: Bố chính sâm có tác dụng ức chế các chất trung gian gây viêm.
• Giảm đau: Bố chính sâm có tác dụng giảm đau trong các trường hợp đau nhức xương khớp, đau bụng kinh.

Công dụng:

Trong y học cổ truyền, bố chính sâm được sử dụng để điều trị các bệnh lý sau:

• Suy nhược cơ thể, mệt mỏi, kém ăn: Bố chính sâm thường được dùng dưới dạng sắc uống hoặc ngâm rượu.
• Thiếu máu, da xanh xao: Bố chính sâm cóthể kết hợp với các vị thuốc khác như đương quy, thục địa, bạch thược,...
• Viêm gan, xơ gan: Bố chính sâm thường được dùng kết hợp với các vị thuốc khác như nhân trần, diệp hạ châu, actiso,...
• Đau nhức xương khớp thể dùng đơn độc hoặc kết hợp với các vị thuốc khác như độc hoạt, tang ký sinh,...
• Phụ nữ sau sinh, người mới ốm dậy: Bố chính sâm giúp bồi bổ cơ thể, tăng cường sức khỏe.

Lưu ý:

• Bố chính sâm là một vị thuốc bổ, không nên lạm dụng.
• Phụ nữ có thai và cho con bú nên tham khảo ý kiến thầy thuốc trước khi sử dụng bố chính sâm.
• Người bị dị ứng với các thành phần của bố chính sâm không nên sử dụng thể tương tác với một số loại thuốc như thuốc chống đông máu, thuốc hạ đường huyết. Cần thận trọng khi sử dụng đồng thời bố chính sâm với các loại thuốc này.

Kết luận:

Bố chính sâm là một cây thuốc quý trong y học cổ truyền, có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên, cần sử dụng đúng cách, đúng liều lượng và tham khảo ý kiến thầy thuốc để đảm bảo an toàn và hiệu quả.