Tranh Chấp Đền Preah Vihear: Lịch Sử, Tình Hình & Tác Động Đa Chiều

 Đền Preah Vihear, một di sản thế giới nằm trên dãy núi Dângrêk, là trung tâm của cuộc tranh chấp chủ quyền kéo dài và căng thẳng giữa Campuchia và Thái Lan. Vụ việc không chỉ ảnh hưởng đến quan hệ song phương mà còn tác động đến du lịch, an ninh khu vực và thu hút sự chú ý của cộng đồng quốc tế.

Lịch Sử Tranh Chấp & Phán Quyết ICJ:

Tranh chấp bắt nguồn từ thời Pháp thuộc khi biên giới giữa Xiêm (Thái Lan ngày nay) và Campuchia thuộc Pháp không được phân định rõ ràng. Năm 1962, Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) phán quyết đền thuộc về Campuchia dựa trên bản đồ do Pháp lập. Tuy nhiên, Thái Lan chỉ công nhận một phần phán quyết, khẳng định chủ quyền đối với khu vực xung quanh đền, tạo tiền đề cho những căng thẳng kéo dài sau này.

"Tòa án nhất trí ra phán quyết Campuchia có chủ quyền đối với toàn bộ khu đất của đền Preah Vihear", chủ tịch ICJ Peter Tomka thông báo. Theo phán quyết này, khu đất xung quanh đền Preah Vihear là thuộc về Campuchia ICJ đã đưa ra phán quyết ngôi đền trên là của Campuchia vào năm 1962 nhưng Thái Lan vẫn cho rằng quyền sở hữu đối với phần còn lại của đỉnh đồi có ngôi đền vẫn chưa được phán xử. Sau phán quyết mới nhất hôm qua, giới chức cũng như dư luận Campuchia đều hoan nghênh, cho rằng điều này là "công bằng và chấp nhận được". Tại The Hague, Hà Lan, phó thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Campuchia Hor Nam Hong bày tỏ "hài lòng", mặc dù thừa nhận phán quyết của ICJ có thể chưa đáp ứng 100% mong muốn của Campuchia. Theo người phát ngôn của Hội đồng Bộ trưởng Campuchia Phay Siphan, hai nước Thái Lan và Campuchia cần có thiện chí chính trị để tuân thủ phán quyết mới, tránh gây ra những cuộc đụng độ về quân sự. Trong khi đó, tại Thái Lan, Thủ tướng Yingluck Shinawatra cũng tuyên bố "hài lòng" với phán quyết của ICJ, cho rằng điều này phần nào "có lợi" cho phía Bangkok. Trong tuyên bố ngắn gọn được phát sóng trực tiếp trên truyền hình và đài phát thanh từ tòa nhà chính phủ, bà Yingluck nhấn mạnh ICJ đã không ra phán quyết đối với những điểm tranh chấp xung quanh Preah Vihear, mà thay vào đó đề nghị Thái Lan và Campuchia hợp tác thông qua các cơ chế song phương hiện hành để giải quyết tất cả các tranh chấp giữa hai nước. Theo bà Yingluck, sau phán quyết trên, Thái Lan và Campuchia sẽ cùng trông coi đền Preah Vihear và các khu vực phụ cận thông qua sự giúp đỡ của Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc (UNESCO).

Dư luận quan ngại phán quyết của ICJ được cho là ủng hộ Campuchia có thể sẽ làm gia tăng căng thẳng giữa Thái Lan và Campuchia , song theo chỉ huy đơn vị quân đội Campuchia đóng tại Preah Vihear, khu vực biên giới hai nước vẫn yên tĩnh. Preah Vihear là tâm điểm căng thẳng giữa Thái Lan và Campuchia kể từ khi nó được công nhận là Di sản Thế giới vào năm 2008. Giao tranh giữa hai nước liên tục xảy ra từ đó đã làm hàng chục người thiệt mạng.

Căng Thẳng Leo Thang & Tình Hình Hiện Tại:

Năm 2008, căng thẳng leo thang khi UNESCO công nhận đền Preah Vihear là di sản thế giới theo đề nghị của Campuchia. Thái Lan phản đối quyết định này, cho rằng nó vi phạm chủ quyền của mình. Hai bên triển khai quân đội đến khu vực biên giới, dẫn đến các cuộc đụng độ gây thương vong. Mặc dù đã có những nỗ lực đàm phán và hòa giải dưới sự trung gian của ASEAN, tình hình vẫn chưa được giải quyết triệt để. Cả hai quốc gia vẫn duy trì sự hiện diện quân sự tại khu vực, và những bất đồng về chủ quyền vẫn âm ỉ, tiềm ẩn nguy cơ bùng phát xung đột.

Tác Động Đa Chiều:

Tranh chấp đền Preah Vihear không chỉ là vấn đề song phương mà còn có những tác động lan rộng:

• Quan Hệ Song Phương: Quan hệ Campuchia-Thái Lan bị tổn hại nghiêm trọng, ảnh hưởng đến hợp tác kinh tế, văn hóa và giao lưu nhân dân.
• Du Lịch: Lượng khách du lịch đến khu vực đền giảm mạnh do lo ngại về an ninh, gây thiệt hại kinh tế cho cả hai nước.
• An Ninh Khu Vực: Sự hiện diện quân sự và căng thẳng biên giới tiềm ẩn nguy cơ xung đột, gây bất ổn cho khu vực Đông Nam Á.
• Pháp Lý Quốc Tế: Tranh chấp đặt ra câu hỏi về hiệu lực của phán quyết ICJ và vai trò của luật pháp quốc tế trong giải quyết tranh chấp lãnh thổ.